O wyborze sposobu transportu maszyn budowlanych decydują przede wszystkim rozmiary i ciężar danego urządzenia. Maszyny budowlane wyposażone w ogumione koła mogą przemieszczać się między placami budowy w zasadzie samodzielnie, z zachowaniem ograniczeń przewidzianych w prawie oraz ich możliwości technicznych. Na większe odległości samodzielnie przemieszczać się mogą jedynie maszyny z podwodziem samochodowym lub specjalnym podwoziem kołowym, które pozwala na jazdę z prędkością co najmniej 40 km/h.
Maszyny gąsienicowe mogą poruszać się o własnych siłach jedynie na dystans 2 km, zaś te na podwodziach co prawda kołowych, lecz wolnobieżnych (prędkość jazdy do 25 km/h) można transportować samodzielnie jedynie na odległość nie przekraczającą 35 km. Analogiczne problemy napotykamy biorąc pod uwagę drogowy transport maszyn rolniczych i innych rodzajów wielkogabarytowych urządzeń przemysłowych. Warto zwrócić uwagę na aspekty prawne takich przedsięwzięć.
Unormowana nienormatywność
Zgodnie z punktem 35a artykułu 2 Prawa o ruchu drogowym, pojazd nienormatywny to pojedynczy pojazd albo zespół tychże, którego naciski osi (z ładunkiem lub bez) są większe niż dopuszczalne przez prawo dla danej drogi. Nienormatywny jest również taki pojazd, którego rzeczywista masa całkowita (również bez ładunku) lub jego wymiary są wyższe od prawnie dopuszczalnych. Przez „przepisy o drogach publicznych”, które regulują kwestie dopuszczalnego nacisku osi, a do których odsyła pkt. 35a art. 2 Prawa o ruchu drogowym, rozumieć trzeba normy tejże ustawy oraz ustawy o drogach publicznych, jak również aktów wykonawczych, dotyczące dróg (wyr. NSA z 25.04.2018 r., II GSK 2489/16). Kluczowe jest spełnienie przynajmniej jednej z przesłanek wskazanych w pkt. 35 art. Prawa o ruchu drogowym. Jest tak, gdyż prawodawca poszczególnych cech pojazdu nienormatywnego nie złączył spójnikiem koniunkcyjnym („i”), lecz oddzielił je przecinkami. Brak zatem wymogu ich równoczesnego i łącznego zajścia (wyr. WSA w Bydgoszczy z 22.01.2014 r., II SA/Bd 1496/13). Samo zaś sprawdzenie w rzetelny sposób, czy dany pojazd porusza się po drodze zgodnie z prawem nie może polegać na sprawdzeniu jedynie treści relewantnych dokumentów, lecz powinno obejmować m.in. zważenie pojazdu z ładunkiem oraz sprawdzenie obciążeń jego osi (np. wyrok WSA w Lublinie z 28.01.2014 r., III SA/ Lu 762/13).
Administracja ma być dociekliwa
Ustawowe określenie pojazdu nienormatywnego wskazuje również, że nie ma znaczenia jaki ładunek pojazd przewozi (podzielny lub nie). Transport maszyn budowlanych bądź transport maszyn rolniczych pojazdem, którego nacisk pojedynczej osi przekracza normy wskazane prawem, jest dopuszczalny, jeżeli nie jest możliwe (w sensie gospodarności, nie zaś technicznej możliwości demontażu urządzenia) przetransportowanie ładunku partiami czy rozłożonego na części. Jeśli możliwość podzielenia ładunku występuje (ma sens gospodarczych), ustawa wyklucza możliwość korzystania z zezwoleń na transport ponadnormatywny (por. orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 25.04.2018 r., II SA/Rz 137/18). Tam, gdzie brak definicji ustawowych, organ wydający zezwolenie na przewóz czy inną decyzję, ma obowiązek w każdym poszczególnym wypadku samodzielnie ocenić, czy dany ładunek jest objęty unormowaniami Prawa o ruchu drogowym (por. o ładunkach sypkich wyr. NSA z 17.05.2017 r., II GSK 2174/15). Organ administracyjny winien odwołać się do wiedzy tak ogólnej, jak i specjalistycznej, nie zaś polegać na swoim swobodnym uznaniu lub fragmentarycznych wiadomościach. Warto również mieć na uwadze, że Prawo o ruchu drogowym nie zawiera listy konkretnych sytuacji, w których nie jest możliwe uzyskanie zezwolenia na przejazd nienormatywny, jednak organ administracji ma obowiązek badania zasadności wniosku o wydanie pozwolenia. Prawo do przewozu tego typu nie przysługuje ex lege. Administracja ma ustalić, czy nie zachodzą okoliczności nie pozwalające na zezwolenie. Jedną z nich, mającą na uwadze dobro wspólne uczestników ruchu, jest zły stan danej drogi, zwłaszcza że zarządca drogi ma obowiązek zapobiegania niszczeniu jej przez uczestników ruchu (wyr. NSA z 21.03.2019 r., II GSK 19/19). Warto o tym pamiętać, planując np. koordynację ruchu między kilkoma placami budowy i związany z tym niezbędny transport maszyn. Orzecznictwo i akty prawne przywoływane za Systemem Informacji Prawnej LEX.
LTS – profesjonalny transport wielkogabarytowy.
